Opcje

Opcje dzielą się na dwa rodzaje:

  • Opcje Programu - określone tu ustawienia obowiązują podczas pracy z każdym kosztorysem
  • Opcje Kosztorysu - dotyczą tylko kosztorysu, dla którego zostały określone

Struktura opcji programu:

  • Ogólne

    • Kopie awaryjne - tu określamy jak często ma być zapisywana na dysku kopia awaryjna kosztorysu. Gdy ustawimy 0, pojawi się komunikat Kopia awaryjna wyłączona i kopia awaryjna nie będzie zapisywana.

    • Historia kosztorysów - zaznaczenie tego pola spowoduje, że przy każdym zapisie kosztorysu (oraz zapisie kopii awaryjnej), wersja kosztorysu będzie dodawana do historii. Dzięki temu, w przyszłości, będzie można wczytać dowolną wersję modyfikowanego kosztorysu.

      Przycisk Optymalizuj historię uruchamia zewnętrzny program, który zmniejsza ilość zajmowanego miejsca przez historię kosztorysów.

      Opis historii kosztorysów znajduje się w Historia kosztorysów

    • Domyślne narzuty - pozwala definiować i automatycznie dodawać do kosztorysu standardowe narzuty

      • Dodawaj domyślne narzuty do nowych kosztorysów - zaznaczenie tego pola powoduje, że w każdym nowym kosztorysie będą wstępnie ustawione narzuty fabryczne lub ostatnio zmienione przez użytkownika.
      • Zapisz narzuty aktywnego kosztorysu jako domyślne - narzuty domyślne zostaną zastąpione narzutami aktywnego kosztorysu.

    • Cofanie operacji - można tu ustawić liczbę pamiętanych przez program zmian w kosztorysie, które można cofnąć. Mieści się ona w zakresie 1 - 50.

    • Wczytywanie kosztorysów - gdy zaznaczone jest pole Po uruchomieniu programu wczytuj kosztorysy, na których pracowałem, to uruchomienie programu automatycznie otworzy te kosztorysy, które były otwarte w momencie kończenia ostatniej sesji pracy z programem.

    • Waluty - pozwala zdefiniować kursy walut używanych w kosztorysach w stosunku do waluty głównej. Walutą główną kosztorysu jest ta, w której podawane są wszystkie wartości w kosztorysie. Znaczenie kolumn jest następujące: Oznaczenie banku - oznaczenie jakie dla danej waluty stosują banki np. PLN lub USD, Waluta - oznaczenie tradycyjne np. zł lub $, 1/100 - symbol 1/100 części głównej jednostki monetarnej np. gr lub c, Kurs do... - wartość danej waluty w głównej walucie kosztorysu. Znaczenie ikon img/innyplus.png, img/innyplusz.png i img/innyminus.png jest identyczne jak w tabeli stałych. Dodatkowo jest tu jeszcze jedna ikona img/innagwiazdka.png, która służy do wskazania waluty głównej. Kursy walut można określić ręcznie lub pobrać je z Narodowego Banku Polskiego albo Europejskiego Banku Centralnego korzystając z przycisku Pobierz kursy z... . Tabela walut w opcjach programu służy do tego, żeby nie trzeba było tworzyć nowej przy tworzeniu nowego kosztorysu. Każdorazowo do opcji nowego kosztorysu kopiowana jest tabela walut z opcji programu.

  • Wygląd

      • Inne
      • Włącz wszystkie komunikaty - przycisk jest aktywny tylko wówczas, gdy wcześniej w którymkolwiek z okien z komunikatami (wyskakujących okienek) zostało zaznaczone pole wyboru Nie pokazuj więcej tego komunikatu. Użycie przycisku spowoduje, że wszystkie wyskakujące komunikaty będą się pokazywać.
      • Przywróć domyślne rozmieszczenie paneli edycyjnych - panele edycyjne powrócą do ustawień fabrycznych.
      • Separator tysięcy - jeżeli to pole zaznaczymy, wówczas cyfry w liczbach będą oddzielane spacjami co trzy. Uwaga: Przy pracy z bardzo dużym kosztorysem dobrze jest tę opcję wyłączyć i włączyć ją dopiero przed wydrukiem. Przyśpieszy to działanie programu.
      • Automatyczne dopasowanie kolumn w widokach programu - szerokość kolumn liczbowych wszystkich formularzy w widokach programu będzie automatycznie dopasowywana do długości liczb przy wejściu w formularz. Liczby wpisywane do formularza lub na nim edytowane mogą się zawijać. W takim przypadku należy przejść do innego widoku i wrócić. Można też kliknąć w nagłówek formularza i prawym przyciskiem myszy wywołać menu podręczne, a w nim wybrać hasło: “Najlepsze dopasowanie (wszystkie kolumny)”.
      • Edycja w panelach edycyjnych - zaznaczenie pola przy tym haśle spowoduje, że edycja poszczególnych elementów kosztorysu będzie się odbywała w panelach stale widocznych z prawej strony ekranu. W przeciwnym przypadku dane te będzie można edytować w wyskakujących okienkach. Aby zmiana tej opcji zadziałała, program musi zostać wyłączony i włączony ponownie.
      • Zawijaj opisy pozycji w spisie pozycji - ustawienie tej opcji spowoduje, że opisy pozycji i działów widoczne w spisie pozycji (po lewej stronie ekranu) będą widoczne w całości, ale mniej pozycji zmieści się na ekranie.
    • Kolory programu
      • Włącz kolorowanie w programie - zaznaczenie tego pola spowoduje włączenie na formularzach programu kolorystyki ustawionej w polach Zaznaczona pozycja, Aktualne elementy pozycji, Kolor poziomu.
      • Zaznaczona pozycja - korzystając z palety kolorów wywoływanej strzałką lub wielokropkiem po prawej stronie okna można wybrać kolor dla zaznaczonych pozycji
      • Elementy wskazanego typu - korzystając z palety kolorów wywoływanej strzałką lub wielokropkiem po prawej stronie okna można wybrać kolor dla elementów pozycji wybranego aktualnie typu (R, M lub S)
      • Kolor poziomu - korzystając z palety kolorów wywoływanej strzałką lub wielokropkiem po prawej stronie okna można wybrać kolor dla zaznaczonego działu i jego podelementów

  • Ścieżki - Kolekcja kosztorysów

    • Ścieżki do folderów z kosztorysami - tu można dodawać i usuwać ścieżki dostępu do folderów. Po naciśnięciu ikony img/35.png pojawi się kolejne pole edycyjne, w które można wpisać pełną ścieżkę do folderu. Jeżeli chcemy odszukać właściwą ścieżkę, to należy kliknąć ikonę z trzema kropkami img/trzykropki.png, aby wywołać okno wyboru folderu. Umieszczony obok znak img/25.png służy do usuwania niepotrzebnych ścieżek.

      Pod wierszem ścieżki znajduje się pole Opis. Możemy w tym polu wpisać tekst, który będzie pokazywany w dymku, gdy na folder najedziemy kursorem. Tekst ten powinien w jednoznaczny sposób określać kosztorysy znajdujące się w tym folderze.

    • Automatycznie dodawaj do kolekcji ścieżkę zapisu kosztorysu - gdy to pole jest zaznaczone, każdy nowy folder, do którego będzie zapisany kosztorys zostanie automatycznie dołączony do kolekcji

  • Zapisane opcje

    • Opcje programu - jest to okno zawierające zestawy różnych ustawień opcji programu. Przyciskiem Dodajmożna zapisywać kolejne zestawy. Po kliknięciu tego przycisku należy w oknie, które się pojawi wpisać nazwę definiowanego zestawu opcji. Ustawienia opcji w dodanym zestawie będą zgodne z aktualnymi ustawieniami opcji programu. Przycisk Usuńusuwa zaznaczony zestaw. Nie można usunąć zestawu Fabryczne ustawienia programu. Przycisk Wczytajsłuży do zastępowania aktualnych ustawień opcji ustawieniami wskazanego zestawu. Przycisk Nadpiszzmienia ustawienia wskazanego zestawu zastępując stare takimi, jakie są aktualnie ustawione. Nie można nadpisać zestawu Fabryczne ustawienia programu

    • Bazy danych - zawiera przyciski pozwalające na zapisywanie i ewentualne przywracanie zapisanych wcześniej baz katalogowych i baz cenowych. Zapisywanie baz może być bardzo ważne, gdyż zmian w bazach nie można cofnąć. Gdy chcemy przywrócić stan bazy sprzed dokonania zmian, musimy skorzystać z kopii zapasowej.

      • Baza cen
        • Zapisz kopię zapasową bazy cen - pozwala zapisać kopię zapasową aktualnej bazy cenowej programu w pliku z rozszerzeniem *.bdc.
        • Przywróć bazę cen z kopii zapasowej - pozwala przywrócić kopię zapasową aktualnej bazy cenowej programu z pliku z rozszerzeniem *.bdc.
        • Optymalizuj bazę cen - umożliwia przyśpieszenie działania bazy cenowej.
      • Baza katalogów
        • Zapisz kopię zapasową bazy katalogów - pozwala zapisać kopię zapasową aktualnej bazy katalogowej programu w pliku z rozszerzeniem *.bdk.
        • Przywróć bazę katalogów z kopii zapasowej - pozwala przywrócić kopię zapasową aktualnej bazy katalogowej programu z pliku z rozszerzeniem *.bdk.
        • Optymalizuj bazę katalogów - umożliwia przyśpieszenie działania bazy katalogów.

      Ważne

      Przed pierwszym skorzystaniem z zapisu bazy cen lub katalogów warto jest utworzyć przeznaczony do tego celu folder aby uniknąć kłopotów z późniejszym odszukaniem zapisanych baz. Jeżeli tego nie dokonaliśmy, a nie pamiętamy, gdzie bazy zostały zapisane, należy w polu poszukiwania wpisać *.bdc (dla baz cenowych) lub *.bdk (dla baz katalogowych).

Struktura opcji kosztorysu:

  • Ogólne

    • Przedmiar/Obmiar - służy do zmiany nazwy rubryk i formularzy w zależności od tego, czy opracowywany jest kosztorys ofertowy, czy powykonawczy.
    • Podstawa/Kod pozycji- można wybrać, czy w nagłówku kolumny na formularzu przedmiaru ma być słowo Podstawa, czy Kod pozycji.
    • Typ kosztorysu - określa, czy tworzony ma być kosztorys czy kosztorys inwestorski.
    • Liczenie narzutów - pozwala na określenie miejsca, w którym zaokrąglane będą wartości narzutów. Może to być liczenie kosztorysu Działami, Pozycjami albo Dla całości.
    • **Widoczność nieaktywnych elementów RMS** - elementy przypisane do nieaktywnych wariantów mogą być ukryte lub widoczne. Ustawienie tej opcji można także zmieniać ikoną Pokaż nieaktywne na wstędze zakładki Kosztorys. Przy wybranej opcji Pokaż ... elementy przypisane do nieaktywnego wariantu będą widoczne, ale przekreślone.
    • Widoczność nieużywanych obmiarów - niektóre pozycje kosztorysu mogą posiadać więcej niż jeden obmiar. Jeżeli do któregoś z nich nie jest przyporządkowany żaden element RMS, to obmiar taki nie jest używany. Opcja Widoczność... pozwala zdecydować, czy obmiar taki ma być wykazywany na formularzu kosztorysu i obmiaru, czy nie.
    • Inne
      • Podsumowanie pozycji z narzutami - pod wierszem podsumowania pozycji pojawi się wiersz pokazujący jej wartość po uwzględnieniu narzutów
      • Podsumowanie pozycji z wartościami narzutów - Pod ostatnim wierszem pozycji widoczne będą oprócz wiersza z wartością pozycji z narzutami także wiersze narzutów. Opcja ta zostanie automatycznie wyłączona, gdy wyłączymy opcję Podsumowanie pozycji z narzutami
      • Pokazuj tabelkę poddziałów, gdy zawierają narzuty - w podsumowaniu elementów wyższego poziomu pojawi się tabelka elementów poziomu niższego, jeżeli zawierają one narzuty
      • W podsumowaniu pokazuj narzuty wyższych poziomów - widok podsumowania poddziału będzie zawierał wiersze narzutów zdefiniowanych dla działów wyższego poziomu
      • Nie licz VAT-u od uproszczonych- niektóre programy (np. Norma) podczas upraszczania pozycji dodają do jej wartości również podatek VAT. Jeżeli KOMA wczyta taki kosztorys (w formacie *.ath) i naliczy od tych pozycji VAT, to jego wartość będzie nieprawidłowa. Należy wówczas zaznaczyć tę opcję, aby program nie dodawał VAT-udo uproszczonych.
      • Pełne obmiary w kosztorysie - normalnie na widoku kosztorysu pokazywane są tylko obmiary jednowierszowe. Jeżeli obmiar pozycji składa się z kilku wierszy, to na formularzu kosztorysu będzie widoczna tylko jego wartość wynikowa. Gdy chcemy, aby pełne wiersze obmiaru były widoczne również na formularzu kosztorysu, to należy zaznaczyć tę opcję.

  • Rozliczanie RMS-ów

    • Materiały inwestora - można tu określić czy wartość materiałów (oraz ewentualnie R i S) inwestora będzie odliczana od podsumowania kosztorysu. Jeżeli w kosztorysie występują narzuty w działach, opcja ta będzie ustawiona na Nie odliczane.
    • Rozliczanie robocizny - określamy tu jak ma być w kosztorysie rozliczana robocizna. Sposób rozliczania robocizny można zmieniać z Razem na Osobno i odwrotnie w dowolnym momencie pracy z programem.
    • Koszty zakupu (transport materiałów) - można tu określić czy koszty zakupu materiałów mają być wliczane w cenę każdego materiału. Jeżeli tak, to można w polu procent podać o ile procent wzrośnie cena materiałów z grupy Pozostałe. Dla innych grup procent ten można zdefiniować w tabeli grup na zakładce Stałe, waluty i grupy.
    • Roboczodniówka - pozwala określić ile godzin stanowi roboczodniówkę (przydatne w katalogach górniczych)

  • Stałe, waluty i grupy

    • Definicja stałych - pozwala na definiowanie stałych przez podanie nazwy i wyrażenia. Nazwa może zawierać jedynie litery, cyfry i znak podkreślenia. Nazwa stałej nie może rozpoczynać się cyfrą. U dołu okna, z lewej strony znajdują się trzy ikony.

      • img/innyplus.png - tworzy nowy wiersz definicji stałej przed aktualnie zaznaczonym.
      • img/innyplusz.png - tworzy nowy wiersz na końcu listy.
      • img/innyminus.png - usuwa wskazany wiersz i zdefiniowaną w nim stałą. Jeżeli usuwana stała występowała w obliczeniach na formularzu obmiaru to jej nazwa zostanie zastąpiona wyrażeniem.

      Stałe można wykorzystywać przy wyliczaniu obmiarów. Wartość stałej można w dowolnym momencie zmienić. Szczególnym rodzajem stałych globalnych są stałe typu SumStala_. Są one automatycznie tworzone przez program wówczas, gdy z kosztorysu usunięto wiersz lub pozycję, do której odwołują się wyliczenia z innych pozycji obmiaru.

      Ważne

      W nazwy stałych można wpisywać polskie znaki diakrytyczne, ale nie będą one widoczne np. zamiast wpisanego ą będzie widoczne a.

    • Waluty - pozwala zdefiniować kursy walut występujących w kosztorysie w stosunku do waluty głównej. Walutą główną kosztorysu jest ta, w której podawane są wszystkie wartości w kosztorysie. Znaczenie kolumn jest następujące: Oznaczenie banku - oznaczenie jakie dla danej waluty stosują banki np. PLN lub USD, Waluta - oznaczenie tradycjyne np. zł lub $, 1/100 - symbol 1/100 części głównej jednostki monetarnej np. gr lub c, Kurs do... - wartość danej waluty w głównej walucie kosztorysu. Znaczenie ikon img/innyplus.png, img/innyplusz.png i img/innyminus.png jest identyczne jak w tabeli stałych. Dodatkowo jest tu jeszcze jedna ikona img/innagwiazdka.png , która służy do wskazania waluty głównej. Kursy walut można określić ręcznie lub pobrać je z narodowego Banku Polskiego albo Europejskiego Banku Centralnego korzystając z przycisku Pobierz kursy z... .

    • Grupy - w programie KOMA można tworzyć grupy dla elementów RMS (w praktyce stosuje się to dla materiałów). Znaczenie ikon img/innyplus.png i img/innyminus.png jest identyczne jak w tabeli stałych. Grup Pozostałe i Bez kosztów nie można usunąć. W kolumnie Koszty zakupu określamy o jaki procent mają wzrosnąć ceny elementów danej grupy, gdy wybrana zostanie opcja Transport materiałów wliczany w cenę.

  • Dokładność prezentacji

    Można tu określić dokładność prezentacji wartości obmiarów przed i po miejscu zaokrąglenia podając ilość miejsc zaprzecinkowych. Jeżeli te dokładności nie będą równe, to do poziomu Miejsce zaokrąglenia liczby będą prezentowane z dokładnością większą, a później z mniejszą (chyba, że dokładności te zostały określone jako jednakowe). Dokładność Po miejscu zaokrąglenia nie może być większa niż Przed miejscem zaokrąglenia.

    Poniżej umieszczone jest pole Wyliczenia zgodne z prezentacją.

    Jeżeli to pole jest zaznaczone, wówczas wynik działania arytmetycznego jest zaokrąglany do tylu cyfr po przecinku, ile określono w opcjach (1/3 = 1,33 przy dokładności prezentacji równej 2). Gdy nie, to brana jest pod uwagę wartość dokładna (1/3 = 1,(3)). Istotne też jest miejsce zaokrąglania wartości obmiaru. Jeżeli dokładność prezentacji równa się dwa i w trzech wierszach jest wyrażenie 1/3, to w przypadku, gdy miejscem zaokrąglenia jest linia obmiarowa wartość obmiaru w pozycji będzie równa 0,99 (0,33 + 0,33 + 0,33 = 0,99), gdy zaś miejscem zaokrąglenia jest suma końcowa to wartość obmiaru w pozycji będzie równa 1 (1/3 + 1/3 +1/3 = 1).

    Dokładność prezentacji nakładów, norm i cen jednostkowych określa się podając ilość cyfr znaczących lub miejsc zaprzecinkowych.

    Wyniki działań zaokrąglane są normalnie, czyli jeżeli pierwszą odrzuconą cyfrą jest 5, lub więcej to wartość poprzedniej jest zwiększana o 1. Gdy zaznaczona jest opcja Zaokrąglenia zgodnie z normą PN-70-N-02120 to stosuje się regułę parzystości, czyli jeżeli część odrzucana składa się tylko z jednej cyfry 5, to zaokrąglenia dokonuje się do najbliższej liczby parzystej, tzn.:

    po zaokrągleniu do 2 miejsc po przecinku 2,435 = 2,44, ale 2,425 = 2,42.

  • Zestawienie pozycji

    • Opis z dodatkami - po zaznaczeniu tej opcji, opisy pozycji w zestawieniu wyświetlane będą łącznie z danymi dodatkowymi (np. nazwy wybranych RMS-ów, jeżeli tak ustawiono w panelu RMS)
    • Wszystkie obmiary - normalnie w zestawieniu pozycji pokazywany jest tylko obmiar główny każdej pozycji. Po zaznaczeniu tej opcji, widoczne będą wszystkie obmiary każdej pozycji (nawet te, do których nie został przyłączony żaden element RMS).
    • Wartość pozycji/działu z narzutami - gdy ta opcja jest zaznaczona, to wartość pozycji jest pokazywana z uwzględnieniem narzutów, a w kolumnie z ceną pokazana jest cena jednostkowa (cj). W przeciwnym wypadku kolumna “wartość” zawiera wartość kosztów bezpośrednich pozycji, a kolumna z ceną pokazuje jednostkowe koszty bezpośrednie (j.k.b.)

  • Zapisane opcje

    Znajduje się tu okno zawierające zestawy różnych ustawień opcji kosztorysu. Przyciskiem Dodaj można zapisywać kolejne zestawy. Po kliknięciu tego przycisku należy w oknie, które się pojawi wpisać nazwę definiowanego zestawu opcji. Ustawienia opcji w dodanym zestawie będą zgodne z aktualnymi ustawieniami opcji kosztorysu. Przycisk Usuń usuwa zaznaczony zestaw. Nie można usunąć zestawu Fabryczne ustawienia kosztorysu. Przycisk Wczytaj służy do zastępowania aktualnych ustawień opcji ustawieniami wskazanego zestawu. Przycisk Nadpisz zmienia ustawienia wskazanego zestawu zastępując stare takimi, jakie są aktualnie ustawione. Nie można nadpisać zestawu Fabryczne ustawienia kosztorysu.