Istnieje kilka sposobów, aby sobie z tym poradzić.
1. Zmniejszyć szerokość paneli bocznych przesuwając myszką ich krawędź w kierunku brzego ekranu.
2. Przeciągnąć panel Spis pozycji na prawą stronę ekranu i umieścić go tam jako szóstą zakładkę.
3. Odpiąć pinezki w rogach paneli, dzięki czemu złożą się one i będą widoczne dopiero po najechaniu na nie myszką.
4. W opcjach programu w zakładce Wygląd odznaczyć pole wyboru przy haśle Edycja w panelach edycyjnych, zatwierdzić zmianę opcji, zamknąc program i uruchomić go ponownie.
Od tej pory zamiast w panelach bocznych edycji danych będzie można dokonywać w okienkach, które wyskoczą po dwukliku w wybrany element kosztorysu. Dodatkowo można w tej sytuacji odpiąć pinezkę panelu Spis Pozycji.
Proszę sprawdzić ustawienia opcji.
W opcjach programu, w zakładce Wygląd, jest opcja Edycja w panelach edycyjnych. Gdy pole wyboru przy niej jest zaznaczone, okienka edycjne przy wstawianiu pozycji nie wyskakują.
Pozycja jest wstawiana do kosztorysu, a jej dane można edytować w panelu bocznym.
Jeżeli jest to pozycja niekatalogowa, to należy do niej wstawić elementy RMS, co można zrobić wykorzystując menu podręczne widoku Kosztorys lub przyciski na wstędze programu.
Niepotrzebnie.
Wystarczy zaznaczyć wszystkie pozycje ikoną Zaznacz wszystkie na wstędze lub kombinacją klawiszy Ctrl+A i następnie kliknąć przycisk Zwiń na wstędze.
Jest to opisane w instrukcji obsługi w rozdziale Funkcje i wzory dostępne w programie. Okno podpowiedzi wywołuje się kombinacją klawiszy Ctrl+Spacja.
Oprócz wzorów i funkcji widoczny jest tam również zestaw stałych zdefiniowanych dla kosztorysu.
Jeżeli okno podpowiedzi jest za małe, można je powiększyć ciągnąc kursorem myszy jego prawy dolny róg.
W tej wersji jeszcze nie. Taką innowację wprowadzimy później.
Jednak KOMA pozwala doskonale radzić sobie bez takiej funkcji.
Można wykorzystać fakt, że program pozwala na jednoczesne wyświetlanie dwóch (lub więcej) kosztorysów. Wykonujemy kosztorys, do którego wstawiamy wszystkie pozycje i rozdziały. Zapisujemy go pod jedna nazwą, a następnie pod drugą.
Mamy w ten sposób dwa identyczne kosztorysy na dysku.
Teraz z drugiego kosztorysu usuwamy wszystkie pozycje (rozdziały), które mają być nieaktywne. Gdy chcemy następnie zmienić aktywność pozycji (rozdziałów), wczytujemy oba kosztorysy i ustawiamy widok dwóch jednocześnie. Z drugiego usuwamy te elementy, które mają być nieaktywne i na ich miejsce przeciągamy zamienniki z kosztorysu bazowego.
Robi się to inaczej niż w innych programach, ale bardzo prosto.
Funkcja zawsze aktywny oznacza tylko tyle, że „aktywny, dopóki nie ustawię inaczej”. Tak naprawdę chodzi tu tylko o to, że ten element jest, albo go nie ma. Nie ma natomiast możliwości wyboru jednego z kilku elementów.
Wywołujemy okno Warianty przyciskiem na wstędze widoku Kosztorys. Z menu spod prawego przycisku myszy wybieramy hasło Dodaj pytanie i w pole Pytanie wpisujemy np. Czy ma być (i nazwa elementu). Następnie jedną z odpowiedzi nazywamy „tak”, a drugą „nie”, po czym wybrany element przyporządkowujemy do odpowiedzi „tak”.
Nowe pozycje wstawiane są do kosztorysu za pozycją aktualnie zaznaczoną.
Jeżeli chcemy, aby pozycja została wstawiona do kosztorysu jako ostatnia, to trzeba zaznaczyć kliknięciem pozycję aktualnie ostatnią, albo na wstędze rozwinąć menu Wstaw na koniec.
Można wybrać wariant w dowolnym momencie pracy z kosztorysem.
W odróżnieniu od innych programów KOMA 5 pobiera z katalogów pełne dane pozycji i nie zmusza Użytkownika do dokonywania wyborów w momencie wstawiania jej do kosztorysu.
Oczywiście najczęściej wyborów dokonujemy zaraz po wstawieniu pozycji, ale możemy tego dokonać podczas przeglądania kosztorysu.
O tym, że pozycja zawiera rozwiązania alternatywne informuje na ikona Uwaga. Po najechaniu na nią kursorem, możemy w dymku przeczytać, czego dotyczy.
Warto także podczas wstawiania pozycji włączyć pokazywanie elementów nieaktywnych. Służy do tego ikona Pokaż nieaktywne znajdująca się na wstędze.
Należy na formularzu kosztorysu zaznaczyć sprzęt, który jest deskowaniem i wejść w edycję jego danych dwuklikiem lub wybierając zakładkę RMS w panelach bocznych. Następnie trzeba zaznaczyć pole wyboru przy haśle Deskowanie.
Pojawi się wówczas pole z danymi deskowania. Są to: Komplet deskowania wielkości, Pokrywający obmiar, Czas dojrzewania betonu w dniach i Ilość godzin obliczeniowych / dzień.
Po wypełnieniu tych danych i zatwierdzeniu zmian w oknie, program dokona przeliczenia czasu pracy deskowania z uwzględnieniem dojrzewania betonu.
Tak, zrobimy to w jednej z kolejnych wersji.
System wariantów obejmie pozycje, rozdziały i wiersze obmiarowe.
Ale i teraz można w bardzo prosty sposób stosować w przedmiarze rozwiązania wariantowe. Wpisujemy wszystkie wiersze obliczeń w różnych wariantach, a następnie w tych, które mają być nieaktywne klikamy w ikonę W, aby zmieniła się na K. Możemy też po wejściu w edycję wiersza wstawić na początku znak apostrofu.
W ten sposób wiersz staje się komentarzem i znajdujące się w nim wyrażenie nie ma wpływu na wartość obmiaru.
Zmiana tej opcji wymaga zamknięcia i ponownego uruchomienia programu.
Dotyczy to cen podanych w walucie innej niż waluta główna kosztorysu.
Na formularzu zestawienia widoczne są ceny i wartości elementów w walucie głównej kosztorysu. Jeżeli cena jakiegoś elementu została podana w innej walucie, to na formularzu widoczna jest ona po przeliczeniu na walutę główną.
Danie możliwości zmiany wartości takiej ceny bezpośrednio na formularzu, gdzie nie ma informacji o walucie, mogłoby prowadzić do wielu błędów.
Dlatego cenę takiego elementu można zmienić jedynie w panelu lub oknie edycyjnym RMS.
Wiąże się z tym pewna drobna niedogodność polegająca na tym, że element z taką ceną w liście zatrzymuje automatyczne przechodzenie do następnego wiersza po zatwierdzeniu ceny klawiszem ENTER i trzeba nacisnąć strzałkę.
Nakłady pomocnicze nie są elementem RMS. To tylko pieniądze.
Dlatego w programie KOMA nie można ich wartości edytować tak, jak się edytuje nakłady RMS.
W menu podręcznym widoku Kosztorys jest hasło Nakłady pomocnicze. Po kliknięciu w nie pojawi się okno, w którym można określić wartości nakładów pomocniczych dla elementów danego typu.
Dodatkowo w zakładce edycji każdego elementu RMS można określić jaki procent jego wartości ma być uwzględniany w nakładach pomocniczych danego typu. Aby usunąć nakład pomocniczy, wystarczy odhaczyć pole wyboru lub w pole wartość wpisać zero.
Dzięki temu można w prosty sposób zdefiniować różny procent na nakłady pomocnicze od różnych elementów.
Zmian w bazie cenowej nie można cofnąć.
Dlatego wskazane jest, aby w miarę często zapisywać kopię zapasową bazy. Najlepiej robić to zawsze przed przystąpieniem do modyfikacji bazy.
Kopię zapasową bazy zapisuje się w opcjach programu w zakładce Zapisane opcje.
Jeżeli w opcjach kosztorysu w zakładce Rozliczanie RMS-ów w polu Rozliczanie robocizny ustawiono Razem, to polecenie Wstaw R jest aktywne tylko dla tych pozycji, w których nie ma robocizny.
Gdy robocizna jest rozliczana Razem, to dodanie nowego elementu R jest równoznaczne ze zwiększeniem normy R o normę wstawianego elementu, czyli zamiast wstawiać element wystarczy zwiększyć normę R przez dodanie normy elementu, który chcielibyśmy dodać.
Wstawienie nowego elementu miałoby sens tylko w jednym z dwóch przypadków:
1. Chcemy, aby wstawiana robocizna była przyporządkowana do innego wariantu niż ta, która już jest w pozycji.
2. Chcemy mieć możliwość prezentowania kosztorysu również w wersji z robocizną rozliczaną osobno.
W obu tych przypadkach należy zmienić w opcjach sposób rozliczania robocizny na Osobno i dopiero przed wydrukiem zmienić na Razem.
W programie KOMA nie wiąże się to z koniecznością przywracania robocizny z katalogu (co mogłoby unieważnić dokonane przez nas modyfikacje), bo normy wszystkich elementów R są cały czas pamiętane.
Zniknęły tylko z ekranu, ale nie zniknęły z pamięci kosztorysu i w każdej chwili można przywrócić pozycji szczegółowość bez konieczności przywracania danych z katalogu, co wszak w przypadku pozycji niekatalogowych byłoby niemożliwe.
Przywracanie danych z katalogu zniszczyłoby też wszelkie modyfikacje dokonane przez Użytkownika.
Dopiero, gdy w panelu pozycji odznaczymy pole wyboru Wyliczana przy cenie jednostkowej, program zapyta nas, czy usunąć elementy RMS z pozycji. Najlepiej jest ich nie usuwać. I tak będą niewidoczne. Jeżeli tak zrobimy, to polecenie Przywróć szczegółowość spowoduje, że wszystkie elementy RMS z powrotem się pojawią.
Oznacza to, że w przeszukiwanej bazie występuje kilka pozycji o tej samej podstawie, ale różnych danych.
W tej sytuacji mamy dwa rozwiązania:
1. Zawęzić bazę przeszukiwanych katalogów tylko do katalogów dostarczonych z programem.
2. W oknie Wybór katalogów zaznaczyć pole wyboru Wybierz pierwszą znalezioną.
Najprościej robi się to poprzez utworzenie pustego kosztorysu przyciskiem Nowy kosztorys oraz zapisanie go na dysku pod nazwą, która będzie jednoznacznie mówiła, jakiego typu pozycje w nim się znajdują.
Następnie otwieramy kosztorys, z którego chcemy pobrać pozycje do katalogu własnego, zaznaczamy w nim te pozycje, które chcemy pobrać, przyciskamy Ctrl+C lub ikonę Kopiuj, przechodzimy do nowego kosztorysu i poprzez Ctrl+V lub ikonę Wklej wstawiamy je do niego.
Następnie możemy otworzyć inny kosztorys, z którego chcielibyśmy jakieś pozycje wstawić do katalogu i postępujemy tak samo.
Na koniec możemy utworzyć w kosztorysie-katalogu działy, które będą odpowiednikami rozdziałów i poddziały, które będą odpowiednikami tablic i poprzeciągać do nich pozycje tak, aby były ułożone tematycznie.
W oknie Warianty klikamy w pole po lewej stronie prawym przyciskiem i z menu podręcznego wybieramy hasło Dodaj pytanie. Następnie klikamy w hasło nowa odpowiedź 1.
W polu Pytanie po prawj stronie okna wpisujemy tekst pytania. Poniżej, w pole Odpowiedź wpisujemy pierwszą odpowiedź. Poniżej są pola Zamień i na. W pierwsze z nich wpisujemy fragment tekstu opisu, który po wybraniu tego wariantu ma zostać zamieniony na inny, a w drugie tekst, który ma zastąpić poprzedni.
Gdy w pole Zamień nie wpiszemy nic, to tekst z pola na zostanie dodany na końcu opisu. Gdy w pole na nie wpiszemy nic, to fragment opisu z pola Zamień zostanie usunięty.
Dobrze, że przysłał mi Pan zrzuty ekranu zawierające widok podsumowania w obu programach. Dzięki temu mogę w prosty sposób wyjaśnić na czym polega ten problem.
Podsumowanie kosztorysu w programie Norma
Podsumowanie tego samego kosztorysu w programie KOMA
Proszę zwrócić uwagę, że w programie Norma wartość RAZEM przed podatkiem VAT zawiera wartość pozycji uproszczonych. Jest identyczna, jak w KOMIE po uwzględnieniu uproszczonych, natomiast VAT Norma liczy tylko od wartości bez uproszczonych:
(502 650,28 – 400) * 0,23 = 115 517,56
Jest to działanie nieprawidłowe, ponieważ VAT nie jest narzutem, ale podatkiem i jego wartość dodaje się do faktury, a nie do elementów kosztorysu.
.W KOMIE wartość pozycji uproszczonych nie zawiera podatku VAT, który jest dodawany dopiero w podsumowaniu i liczony jest od wartości RAZEM w wierszu bezpośrednio nad wierszem VAT. Dlatego jego wartość wynosi:
502 650,28 * 0,23 = 115 609,56
I to jest przyczyną różnicy w wartości tego kosztorysu wczytanego przez Normę i przez KOMĘ.