TZKNC N-K/III Drewno polichromowane i niepolichromowane
1. Wstęp
1.1. Tymczasowy Katalog Zakładowy Norm Czasowych część N-K/III na prace konserwatorskie obiektów zabytkowych z zakresu sztuki zdobniczej w drewnie i drewnie polichromowanym, dostosowany jest do zasad i struktury organizacyjnej obowiązującej w PP "Pracownie Konserwacji Zabytków".
1.2. Tematyka ujęta niniejszym katalogiem dotyczy profilu prac wykonywanych w pracowniach konserwatorskich zdobnictwa PP PKZ i zakresem swym obejmuje:
1.2.1. Czynności i zabiegi związane z konserwacją elementów niepolichromowanych, polichromowanych lub złoconych.
1.2.2. Opracowanie programu konserwatorskiego.
1.2.3. Sporządzenie dokumentacji konserwatorskiej ze stanu obiektu przed i po konserwacji.
1.3. Normy czasowe określone w niniejszym katalogu obejmują czas główny, oraz czas przygotowawczo-zakończeniowy.
1.4. Ustalenie kompleksowych nakładów czasowych za wszystkie prace przy wykonywaniu konserwacji danego obiektu dokonuje się poprzez zsumowanie nakładów czasowych wyliczonych z poszczególnych paragrafów odpowiadających warunkom i technologii wykonania - zgodnie ze stanem faktycznym.
1.4.1. Pod pojęciem określenia wg poz. 1.4. rozumie się kompletne i kompleksowe nakłady związane z wykonywaniem zadanego zakresu pracy /dzieła/ o sprecyzowanym charakterze.
2. Warunki techniczne
2.1. Prace wchodzące w zakres działalności pracowni powinny być wykonywane zgodnie z obowiązującymi w PP PKZ wewnętrznymi zarządzeniami i instrukcjami oraz zgodnie z najlepszymi i wypróbowanymi metodami konserwatorskimi.
2.2. Pod pojęciem "zabieg konserwatorski" należy rozumieć wykonanie jednej lub kilku odpowiednich operacji ściśle sprecyzowanych i określających odpowiednią technologię uwzględniającą wykonanie założonego zadania.
2.3. Pod pojęciem "obiekt" należy rozumieć kompletne dzieło bez względu na rodzaj podłoża, materiału, zakresu wykonywanych zabiegów oraz wielkości powierzchni.
2.4. Normy czasowe podane w niniejszym cenniku nie obejmują nakładów czasowych na:
- transport,
- rusztowania, pomost itp.,
- prac montażowych i demontażowych,
- usprzętowienia do transportu pionowego,
- prac pomocniczych /np. doprowadzenie instalacji oświetleniowej/,
- dokumentacji naukowo-historycznej.
2.5. Kwalifikowanie zabiegów do odpowiedniego stopnia trudności lub innych parametrów określonych w katalogu powinno być uzależnione - między innymi - od ogólnego stanu obiektu, jego charakter i wielkość oraz przewidywanej pracochłonności.
2.5.1. Kwalifikacji dokonuje komisja w składzie: kierownik pracowni, kierownik zespołu oraz upoważniony przedstawiciel inwestora.
Fakt przyjętej kwalifikacji musi być szczegółowo omówiony i uzasadniony w zatwierdzonym przez inwestora protokole, ustalającym dane wyjściowe do kosztorysowania.
2.6. Zastosowanie współczynników zwiększających określonych pod poszczególnymi tablicami a nie posiadających szczegółowych kryteriów można wprowadzić do kosztorysowania po uprzednim uzasadnieniu ich i zatwierdzeniu przez zleceniodawcę w protokole ustalającym dane wyjściowe do kosztorysowania.
3. Warunki obmiaru
3.1. Obmiar powierzchni poddawanych zabiegom konserwatorskim dokonuje się w jednostkach wyszczególnionych w tablicach. W zależności od złożoności i rodzaju elementu może on być dokonywany:
3.1.1. W/g rzutu na płaszczyznę poziomą lub pionową i najprostszej figury geometrycznej opisanej wokół powierzchni podlegającej zabiegowi konserwatorskiemu.
3.1.2. Wyliczenia procentowego zagęszczenia kompozycji rzeźbiarskiej /np. przy złoceniach/ w stosunku do przyjętej figury geometrycznej - kwadrat, koło, trapez, trójkąt itp.
3.1.3. W rozwinięciu wg rzeczywistych powierzchni przy elementach wklęsłych i wypukłych lub o konturach prostych /np. proste łezki, ząbki, tryglify itp./.
3.1.3.1. Przy wykonywaniu złoceń elementów o których mowa w poz. 3.1.3. należy stosować normę czasową jak za "powierzchnie gładką" ze współczynnikiem 1,20.
3.1.4. Obmiar wg tzw. metody "obmiaru miękkiego" to jest w rozwinięciu z uwzględnieniem wszystkich wklęśnięć i wypukłości należy stosować wtedy, kiedy stosunek średniego wymiaru obwodów liczonego według opisanej linii po zewnętrznym obrysie konturów urzeźbienia przekroju poprzecznego /np. girlandy/ do średniej szerokości z rzutu jest równych lub większy od 1,30.
3.1.4.1. Przy elementach o których mowa w poz. 3.1.4. o kształcie łukowym lub krzywiznach zmiennych tj. możliwości występowania kilku wymiarów obwodu o różnych długościach do wyliczeń powierzchni należy przyjmować obwód średni wyliczonej co najmniej z trzech pomiarów. Długość elementu należy zawsze przyjmować wg rzeczywistej długości po osi obwodu.
3.1.5. Obmiar elementów zakwalifikowanych jako "rzeźba pełna" należy dokonywać metodą składania stosując najprostsze bryły geometryczne opisane po zewnętrznych konturach, poszczególnych fragmentów lub metodą "obmiaru miękkiego".
3.1.6. Przy listwach o profilach złożonych lub bardzo złożonych odpowiadających zasadzie określonej w poz. 3.1.4., dopuszcza się możliwość ustalania normy czasowej uśrednionej, uzależnionej od procentowego zakwalifikowania poszczególnych fragmentów tych profili do odpowiednich rodzaj powierzchni /np. fragment "głęboko urzeźbiony" o udziale 70% ogólnej powierzchni + fragment "lekko urzeźbiony o udziale 30% ogólnej powierzchni/.
3.1.7. W przypadku występowania elementów zbliżonych do zakwalifikowania jako "rzeźby pełne" - np. głęboko rzeźbiona róża o kształcie kulistym, obmiar należy dokonywać wg zasady określonej w poz. 3.1.4., z tym, że długość w tym przypadku elementu należy przyjmować jako średnicę z rzutu.
3.1.8. Przy elementach nakładanych na siebie o charakterze rzeźb przestrzennych obmiar należy dokonywać metodą składaną tj. osobno dla elementów spodnich i osobno dla elementów zewnętrznych - przy zachowaniu zasad obmiarowych określonych w w/w punktach /3.1. do 3.1.7./.
3.1.9. W przypadkach konieczności zastosowania innych zasad obmiarowania, nie objętych w/w regułami - w zależności od rodzaju i złożoności występujących obiektów - dopuszcza się możliwość ich wprowadzenia po uprzednim uzgodnieniu tych warunków z Zarządem PKZ oraz zgłoszenie ich zamawiającemu /inwestorowi/.
3.1.10. Kwalifikacja w zależności od stopnia zniszczenia dotyczy poszczególnych jednostek obmiarowych. O ile na całej powierzchni występują 15 dm2 - zniszczonych w 20%; 18 dm2 zniszczonych w 50% oraz 4 dm2 zniszczone całkowicie, to normę czasową dla całej czynności należy wyprowadzić sumując nakłady czasowe z poszczególnych stopni zniszczeń /np. w Tablicy 7: 15 dm2 x 0,26 + 18 dm2 x 0,40 + 4 dm2 x 0,59 = 13,40 h.
3.1.11. Wyliczeniu podlegają jedynie te powierzchnie, które podlegają zabiegom konserwatorskim. Nie mniej jednak dopuszcza się możliwość przy obiektach o skomplikowanym charakterze obmiaru - stosowanie warunków obmiaru oraz ustalenie nakładów czasowych metodą procentową w stosunku do pełnej powierzchni obiektu wg systemu tradycyjnego. Zasada ta dotyczy tylko obiektów lub powierzchni nie przekraczających 300 dm2 i w tych przypadkach nie należy stosować współczynników zwiększających określonych w poz. 4.11.
4. Warunki specjalne
4.1. W przypadkach gdyby na tym samym obiekcie i dla tych samych powierzchni zachodziła konieczność powtórzenia tych samych zabiegów dwukrotnie lub więcej, fakt ten musi być szczegółowo omówiony i uzasadniony w zatwierdzonym przez inwestora protokole danych wyjściowych do kosztorysowania.
4.2. Normy czasowe za stosowanie drugich i ewentualnie następnych tych samych zabiegów, to należy je liczyć ze współczynnikiem 0,90.
Uwaga:
Zasada wg p. 4.1. i 4.2. nie dotyczy tych przypadków, które są omówione i ujęte w poszczególnych paragrafach.
4.3. W przypadkach gdyby przy konserwacji danego obiektu zaistniały wyjątkowo sprzyjające okoliczności, które w poważnym stopniu spowodowałyby znaczne obniżenie nakładów przewidzianych w kosztorysie, wówczas na wniosek kierownika pracowni, Oddział może przy fakturowaniu tych prac udzielić zamawiającemu odpowiedniej bonifikaty /opustu/. Wysokość opustu należy ustalać po całkowitym wykonaniu zleconego zakresu prac w zależności od osiągniętych wyników ekonomicznych.
4.4. Dopuszcza się możliwość posługiwania się katalogami zakładowymi innych specjalizacji z zakresu działalności pionu naukowo-konserwatorskiego lecz tylko w przypadkach wykonywania czynności /operacji/ o procesie technologicznym odpowiadającym procesowi i warunkom wykonania określonym w danym katalogu.
4.5. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach powyżej 5 i 10 m wysokości należy stosować następujące współczynniki:
4.5.1. Wewnątrz budynku na wysokości od 5 do 10 m współczynnik 1,05.
4.5.2. Wewnątrz budynku na wysokości ponad 10 m współczynnik 1,15.
4.5.3. Na zewnątrz budynku przy wysokości od 5 do 10 m współczynnik 1,15.
4.5.4. Na zewnątrz budynku na wysokości ponad 10 m współczynnik 1,20.
4.6. Przy zabiegach dokonywanych wyłącznie przy silnym sztucznym /reflektorowym/ oświetleniu do odpowiednich norm czasowych należy stosować współczynnik - 1,15.
4.7. Przy pracach wykonywanych "nad głową" /stropy płaskie/ należy stosować współczynnik - 2,00.
4.8. Przy pracach wykonywanych na sklepieniach sferycznych, skośnych, lunetach lub fasetach współczynnik - 1,50.
4.9. Głębokości reliefu przy klasyfikowaniu do poszczególnych rodzaj powierzchni:
- powierzchnia lekko rzeźbiona - do 10 mm
- powierzchnia średnio rzeźbiona - od 10 do 25 mm
- powierzchnia głęboko rzeźbiona - od 25 do 50 mm
- powierzchnia rzeźbiona ażurowa - do 25 mm
- powierzchnia głęboko rzeźbiona ażurowa - powyżej 25 mm
4.10. Normy czasowe określone w niniejszym katalogu ustalone zostały dla powierzchni w jednym miejscu powyżej 25 dm2.
4.11. Przy obiektach lub powierzchniach w jednym miejscu innych niż podano w p. 4.10. należy stosować następujące współczynniki:
- do 5 dm2 współczynnik 1,35
- od 5 do 10 dm2 współczynnik 1,20
- od 10 do 25 dm2 współczynnik 1,10
4.12. W przypadkach wykonywania zakresu prac nie mających odzwierciedlenia w obowiązującym katalogu lub innych katalogach zakładowych w/g p. 4.4. normy czasowe należy ustalać wg zasad technicznego normowania pracy, literatury technicznej o charakterze kalkulacyjnym lub w oparciu o własne doświadczenie zawodowe.
4.13. Ustalenia nakładów kosztowych w złotówkach należy dokonywać w oparciu o określone w niniejszym katalogu zasady oraz wyliczoną stawkę sprzedażną zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami stosowanymi w PP PKZ.
4.14. Normy czasowe określone w katalogu podane zostały w setnych godziny.
Tablica 1.
Badania wstępne i dokumentacja
Uwaga:
a) Przy opakowaniu obudową drewnianą należy do pozycji 11 stosować współczynnik 2,00.
b) Przy obiektach jednolitych stylowo lub stanowiących zwarty zespół artystyczny a występujących w ilościach od 3 do 6 sztuk współczynnik 1,20; od 6 do 20 sztuk 1,40; powyżej 20 sztuk - 2,00.
Dotyczy to pozycji 2, 3 i 4.
Tablica 2.
Oczyszczenie wstępne /kurz itp/ - dotyczy również oczyszczenia złoceń i polichromii bez względu na stan ich zachowania
Tablica 2A.
Oczyszczenie powierzchni polichromii lub złoceń metodą chemiczną lub mechaniczną
Uwaga:
a) Przy bardzo złym stanie obiektu /odpadająca polichromia, spróchniałe drewno itp./ do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 1,70.
Tablica 3.
Nasycenie trwałe środkami odkażającymi
Tablica 4.
Impregnacja - utwardzenie drewna
Tablica 5.
Dezynfekcja i usunięcie pleśni
Tablica 6.
Uzupełnienie ubytków drewna
Tablica 7.
Kitowanie otworów
Tablica 8.
Usuwanie wadliwych przemalowań
Uwagi:
a) stopień zniszczenia "mały" - do 10% pow. obiektu
b) stopień zniszczenia "średni" - od 10 do 30% pow. obiektu
c) stopień zniszczenia "duży" - od 30 do 60% pow. obiektu
d) stopień zniszczenia "bardzo duży" - powyżej 60% pow. obiektu
Tablica 9.
Patynowanie drewna i woskowanie oraz inne zabezpieczenie powierzchni
Tablica 10.
Wprasowanie masy woskowej narzędzami w podwyższonej temperaturze
Tablica 11.
Zastrzykami zabezpieczające z kleju lub emulsji
Uwaga:
Przy zastrzykach zabezpieczających z kleju lub emulsji wykonywanych przy uszkodzonych polichromiach lub złoceń do norm jednostkowych należy stosować współczynnik 2,00.
Tablica 12.
Usuwanie wykwitów pleśni lub innych oraz zabezpieczeń przed ich powstawaniem
Uwaga:
Przy bardzo złym stanie obiektu /odpadająca polichromia, drewno spróchniałe itp/ należy stosować do norm jednostkowych współczynnik na wysokości 1,70.
Tablica 13.
Przymocowanie polichromii i złoceń do zaprawy
Tablica 14.
Przymocowanie polichromii i złoceń z zaprawą do podłoża
Tablica 15.
Przymocowanie zaprawy do podłoża
Tablica 16.
Przymocowanie płótna do podłoża
Tablica 17.
Usuwanie metali lub złoceń wtórnych z warstw polichromowanych
Uwaga:
Do kategorii prac trudnych należy zaliczać usuwanie przemalowań lub metali w następujących przypadkach:
a) gdy przemalowania i metale odpryskują wraz z oryginałem i trudno je oddzielić
b) gdy przemalowania i metale nie dają się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie i konieczne jest długotrwałe działanie kompresami lub stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć i owady co zasadniczo rzutuje na trudności w usuwaniu przemalowań.
Tablica 18.
Usuwanie zaprawy z podłoża
Tablica 19.
Usuwanie przemalowań z polichromii chemicznie
Uwaga:
Do kategorii prac trudnych należy zaliczać usuwanie przemalowań lub metali w następujących przypadkach:
a) gdy przemalowania i metale odpryskują wraz z oryginałem i trudno je oddzielić
b) gdy przemalowania i metale nie dają się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie i konieczne jest długotrwałe działanie kompresami lub stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć i owady co zasadniczo rzutuje na trudności w usuwaniu przemalowań.
Tablica 20.
Usuwanie przemalowań z polichromii ręcznie przy użyciu odpowiednich narzędzi
Uwaga:
Do kategorii prac trudnych należy zaliczać usuwanie przemalowań lub metali w następujących przypadkach:
a) gdy przemalowania i metale odpryskują wraz z oryginałem i trudno je oddzielić
b) gdy przemalowania i metale nie dają się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie i konieczne jest długotrwałe działanie kompresami lub stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć i owady co zasadniczo rzutuje na trudności w usuwaniu przemalowań.
Tablica 21.
Usuwanie przemalowań leżących bezpośrednio na drewnie lub płótnie przy stosowaniu środków chemicznych
Uwaga:
Przy zaliczaniu prac do kategorii trudnych należy kierować się następującymi kryteriami:
a) gdy przemalowanie nie daje się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie
b) gdy warstwa przemalowań jest bardzo twarda, nierozpuszczalna i trudno ją usunąć chemicznie gdzie konieczne jest stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć lub owady, przez co utrudnia zdejmowanie przemalowania bez uszkodzenia powierzchni obiektu.
Tablica 22.
Usuwanie przemalowań leżących bezpośrednio na drewnie lub płótnie ręcznie przy użyciu odpowiednich narzędzi
Uwaga:
Przy zaliczaniu prac do kategorii trudnych należy kierować się następującymi kryteriami:
a) gdy przemalowanie nie daje się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie
b) gdy warstwa przemalowań jest bardzo twarda, nierozpuszczalna i trudno ją usunąć chemicznie gdzie konieczne jest stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć lub owady, przez co utrudnia zdejmowanie przemalowania bez uszkodzenia powierzchni obiektu.
Tablica 23.
Usunięcie przemalowań leżących na złocie lub srebrze przy użyciu środków chemicznych
Uwaga:
1. Do kategorii prac trudnych należy zaliczać usuwanie przemalowań lub metali w następujących przypadkach:
a) gdy przemalowania i metale odpryskują wraz z oryginałem i trudno je oddzielić
b) gdy przemalowania i metale nie dają się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie i konieczne jest długotrwałe działanie kompresami lub stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć i owady co zasadniczo rzutuje na trudności w usuwaniu przemalowań.
2. Przy zdejmowaniu przemalowań laserunków na złocie lub srebrze do odpowiednich norm należy w takich przypadkach stosować współczynnik w wysokości 2,20.
Tablica 24.
Usuwanie przemalowań leżących na złocie lub srebrze mechanicznie przy użyciu odpowiednich narzędzi
Uwaga:
1. Przy zaliczaniu prac do kategorii trudnych należy kierować się następującymi kryteriami i stosować współczynnik 2,00:
a) gdy przemalowanie nie daje się rozmiękczyć lub zmyć chemicznie
b) gdy warstwa przemalowań jest bardzo twarda, nierozpuszczalna i trudno ją usunąć chemicznie gdzie konieczne jest stosowanie metod złożonych
c) gdy drewno jest silnie zniszczone przez wilgoć lub owady, przez co utrudnia zdejmowanie przemalowania bez uszkodzenia powierzchni obiektu.
2. Usuwanie przemalowań z laserunków - współczynnik 2,20.
Tablica 25.
Likwidowanie pęcherzy warstw polichromicznych lub złoconych
Uwaga:
a) W wyjątkowych przypadkach gdy w czasie pracy powstaną nowe pęcherze do cen jednostkowych należy stosować współczynnik 1,70.
Dotyczy to występowania dodatkowych pęcherzy na tej samej jednostce obmiaru.
Tablica 26.
Likwidowanie pęcherzy zaprawy z polichromię lub złoceniami.
Tablica 27.
Kitowanie ubytków masą kredową przy autentycznych złoceniach i polichromii.
Uwaga:
Przy wykonywaniu kitów pod złocenie na pulment do norm jednostkowych należy stosować współczynnik 1,60.
Tablica 28.
Szlifowanie uzupełnień zaprawy
Tablica 29.
Przygotowanie i nałożenie mikstionu
Uwaga:
Przy przygotowaniu i nakładu pulmentu do norm jednostkowych należy stosować współczynnik 1,50.
Tablica 30.
Szellakowanie zaprawy pod mikstion oraz zabezpieczenie powierzchni złoceń i srebrzeń
Tablica 31.
Położenie złota na mikstion
Tablica 32.
Matowanie złota kleikiem z wódką
Tablica 33.
Położenie złota na pulment lub kleik
Tablica 34.
Polerowanie pulmentu /wiszowanie/
Uwaga:
Za polerowanie złota do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 1,20.
Tablica 35.
Punktowanie /uzupełnienie polichromii/
Uwaga:
Do kategorii prac trudnych zalicza się punktowanie w następujących przypadkach:
a) przy dużych płaszczyznach ubytków wielobarwnych
b) przy punktowaniach skomplikowanych form graficznych
c) przy punktowaniu miniatur
d) punktowanie skomplikowanych laserunków na złocie lub srebrze
e) uzupełnienie monochromii /jednokrotne/, do norm jednakowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 0,25.
Tablica 36.
Scalanie nowych fragmentów z całości obiektu kolorem lokalnym lub zbliżonym do oryginału
Tablica 37.
Ornament graficzny /ryty/ w zaprawie lub uzupełnienie dekoracji pozłoconej np. puncowanie, radełkowanie i patynowanie
Uwaga:
Przy wzorach bardzo skomplikowanych /wzory figuralne, filigramy itp/ należy do odpowiednich norm jednostkowych stosować współczynnik w wysokości 1,70.