TZKNC N-K/I Malarstwo ścienne


1. Wstęp

1.1. Tymczasowy Katalog Zakładowy Norm Czasowych część N-K/I na prace malarstwa ściennego dostosowany jest do zasad i struktury organizacyjnej obowiązującej w PP "Pracownie Konserwacji Zabytków".

1.2. Tematyka ujęta w niniejszym katalogu dotyczy profilu prac wykonywanych w pracowniach malarstwa ściennego P.P. PKZ i zakresem swym obejmuje:

1.2.1. Czynności i zabiegi związane z konserwacją i rekonstrukcją obiektów zabytkowych malarstwa ściennego o różnych technikach z różnych okresów i wykonywanych na różnych podłożach.

1.2.2. Opracowanie programu konserwatorskiego, metody technicznej i metody technologicznej.

1.2.3. Sporządzenie dokumentacji konserwatorskich ze stanu obiektu przed i po konserwacji.

1.3. Normy czasowe podane w niniejszym katalogu obejmują czas główny robocizny oraz czas przygotowawczo-zakończeniowy.

1.4. Ustalenie kompleksowych nakładów czasowych za wszystkie prace przy wykonywaniu konserwacji lub rekonstrukcji danego obiektu - dokonuje się poprzez zsumowanie nakładów czasowych z poszczególnych tablic odpowiadających warunkom i technologii wykonywania zgodnie ze stanem faktycznym.

1.4.1. Pod pojęciem określenia wg p. 1.4. należy rozumieć kompletne i kompleksowe nakłady z wykonywaniem zadanego zakresu pracy /dzieła/ o sprecyzowanym charakterze.

2. Warunki techniczne

2.1. Prace wchodzące w zakres działalności pracowni malarstwa ściennego powinny być wykonywane zgodnie z obowiązującym w P.P. PKZ wewnętrznymi zarządzeniami i instrukcjami oraz zgodnie z najlepszymi i wypróbowanymi zasadami z dziedziny wiedzy konserwatorskiej.

2.2. Pod pojęciem "zabieg konserwatorski" wymienionym w poszczególnych tablicach katalogu - rozumie się wykonanie jednej lub kilku odpowiednich operacji ściśle sprecyzowanych i określających odpowiednią technologię uwzględniającą wykonanie założonego zadania.

2.3. Pod pojęciem "obiekt" - należy rozumieć kompletne dzieło bez względu na rodzaj podłoża, zakres wykonywanych zabiegów oraz wielkość powierzchni.

2.4. Normy czasowe podane w niniejszym katalogu nie obejmują nakładów czasowych związanych z wykonaniem:

2.5. Normy czasowe poszczególnych czynności lub zabiegów wymienionych w katalogu obejmują poza czynnościami właściwymi /zasadniczymi/ również wszelkie prace pomocnicze ściśle z nimi związane jak: przygotowanie gruntu, zaprawy, kitów, ucieranie farb, próby kolorów, itp.

2.6. Normy czasowe zostały ustalone dla zabiegów i czynności konserwatorskich wykonywanych w warunkach lub na obiektach "in situ".

2.7. Kwalifikowanie zabiegów do odpowiedniego stopnia trudności lub innych parametrów określonych w katalogu - a nie posiadających szczegółowych kryteriów - powinno być uzależnione między innymi od ogólnego stanu obiektu, jego charakteru i wielkości oraz przewidywanych nakładów pracochłonności.

2.7.1. Kwalifikacji dokonuje komisja w składzie kierownik pracowni, kierownik zespołu oraz inspektor nadzoru lub upoważniony przedstawiciel inwestora. Fakt przyjętej kwalifikacji musi być szczegółowo omówiony w zatwierdzonym przez inwestora protokole ustalającym dane wyjściowe do kosztorysowania.

2.7.2. Zasada o której mowa w poz. 2.7. i 2.7.1. obowiązuje również przy wprowadzaniu do kosztorysów współczynników zwiększających lub zmniejszających określonych pod poszczególnymi tablicami.

3. Warunki obmiaru

3.1. Jednostki obmiaru dla poszczególnych zabiegów /operacji/ podane są w odpowiednich tablicach katalogu.

3.2. Wielkość powierzchni, na której dokonywany jest zabieg konserwatorski - mierzy się wg rzutu, powierzchnią najprostszej figury geometrycznej opisanej na powierzchni poddawanej zabiegowi /kwadrat, prostokąt, trójkąt, trapez, koło/.

3.3. Powierzchnię zniszczenia określa się na podstawie faktycznie uszkodzonej powierzchni poszczególnych partii obiektu poddawanych zabiegowi.

3.4. Na tym samym obiekcie w różnych jego partiach - mogą występować różne powierzchnie zniszczeń objęte tymi samymi lub innymi zabiegami /operacjami/. W takich przypadkach obowiązuje zasada ustalania wspólnego procentu zniszczeń dla każdego rodzaju zabiegu oddzielnie.

4. Warunki specjalne

4.1. W przypadkach gdyby na tym samym obiekcie i dla tych samych powierzchni zachodziła konieczność powtórzenia tych samych zabiegów dwukrotnie lub więcej, fakt ten musi być szczegółowo omówiony i uzasadniony w zatwierdzonym protokole danych wyjściowych do kosztorysowania.

4.2. Normy czasowe za stosowane drugich i ewentualnie następnych tych samych zabiegów należy liczyć ze współczynnikiem 0,85.

Uwaga:
Zasada wg p. 4.1. i 4.2. nie dotyczy tych przypadków, które są szczegółowo omówione i ujęte w poszczególnych tabelach.

4.3. W przypadkach gdyby przy konserwacji danego obiektu zaistniały wyjątkowo sprzyjające okoliczności, które w poważnym stopniu spowodowałyby znaczne obniżenie nakładów robocizny w stosunku do nakładów przewidzianych w kosztorysie, wówczas na wniosek kierownika pracowni, oddział może przy fakturowaniu tych prac udzielić zamawiającemu odpowiedniej bonifikaty /opustu/. Wysokość opustu należy ustalać po całkowitym wykonaniu zleconego zakresu prac w zależności od osiągniętych wyników ekonomicznych.

4.4. Dopuszcza się możliwość posługiwania się katalogami zakładowymi innych specjalizacji z zakresu działalności pionu naukowo-konserwatorskiego lecz tylko w przypadkach wykonywania czynności /operacji, zabiegów/ w procesie technologicznym odpowiadającym procesowi i warunkom wykonania określonych w danym cenniku zakładowym.

4.5. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach, powyżej 5 i 10 m wysokości należy stosować następujące współczynniki.

4.5.1. Wewnątrz budynku na wysokości od 5 do 10 m - współczynnik 1,05.

4.5.2. Wewnątrz budynku na wysokości powyżej 10 m - współczynnik 1,15.

4.5.3. Na zewnątrz budynku przy wysokości od 5 do 10 m - współczynnik 1,15.

4.5.4. Na zewnątrz budynku na wysokości powyżej 10 m - współczynnik 1,20.

4.6. Przy zabiegach dokonywanych wyłącznie przy silnym sztucznym /reflektorowym/ oświetleniu do odpowiednich norm czasowych należy stosować współczynnik - 1,15.

4.7. Przy wykonywaniu zabiegów w pomieszczeniach zawilgoconych /np. podziemi/, w których wilgotność względna przekracza 80% należy stosować współczynnik - 1,15.

4.8. Przy wykonywaniu zabiegów w pomieszczeniach, w których temperatura wynosi mniej niż +15 st. C lecz nie niżej niż +10 st. C należy do norm jednostkowych stosować współczynnik - 1,15.

Uwaga:
Współczynnik, o którym mowa w poz. 4.8. powinien być stosowany wyłącznie do tych operacji /zabiegów/ przy których spadek temperatury powoduje znaczne obniżenie wydajności.

4.9. Przy pracach wykonywanych "nad głową" - /stropy płaskie/ - współczynnik 2,00.
4.10. Przy pracach wykonywanych na sklepieniach sferycznych, skośnych, lunetach lub fasetach - współczynnik 1,50.

4.11. W przypadkach wykonywania zakresu prac nie mających odzwierciedlenia w obowiązującym katalogu lub innych katalogach zakładowych wg poz 4.4. normy czasowe należy ustalić wg zasad technicznego normowania pracy, literatury technicznej o charakterze kalkulacyjnym lub w oparciu o własne doświadczenia zawodowe.

4.12. Ustalenie nakładów kosztowych w złotówkach należy dokonywać w oparciu o określone w niniejszym katalogu zasady oraz wyliczoną stawkę sprzedażną zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami stosowanymi w PP PKZ.

4.13. Normy czasowe określone w katalogu podane zostały w setnych godziny.


Tablica 1.
Badania i prace przygotowawcze

Uwagi:
"prosta" - obiekt prosty artystycznie i technologicznie
"średnie" - jedna z cech wyżej wymienionych prosta
"trudne" - obydwie wyżej wymienione cechy skomplikowane.

Tablica 2.
Odkrywanie polichromii spod pobiał i zapraw

Uwagi:
1. Przy powierzchniach w jednym miejscu od 0,01 do 0,5 m2 do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 2,00 a przy powierzchniach 0,50 do 1,00 m2 - współczynnik 1,20
2. Rodzaj trudności:
"proste" - podłoża malowidła w dobrym stanie, warstwy zasłaniające łatwo odspajają się,
"średnie" - podłoże malowidła w dobrym stanie, warstwy zasłaniające silnie zespolone wymagają opukiwania i usuwania małymi partiami lub malowidło pudrujące się,
"trudne" - podłoże malowidła spęcherzone, malowidło w złym stanie /łuszczące się lub pudrujące/, nawarstwienie twarde ściśle związane z malowidłem,
"bardzo trudne" - podłoże malowidła spęcherzone, malowidło w złym stanie /łuszczące się lub pudrujące/, nawarstwienia silnie związane lub bardzo twarde.

Tablica 3.
Oczyszczenie powierzchni polichromii lub zabytkowej zaprawy

Uwagi:
1. Dla powierzchni mniejszych niż 1 m2 stosujemy dodatki do norm wyjściowych:
od 0,5 do 1 m2 - dodatek do 100%;
od 0,01 do 0,05 m2 - dodatek do 200% normy podstawowej.
2.
a) Przy zabiegach wykonywanych "nad głową" lecz przy użyciu środków chemicznych należy dodatkowo do poz. 6, 7 stosować współczynnik 1,20.
b) Przy zabiegach jak w p. 2a lecz na sklepieniach sferycznych lub skośnych, do pozycji 6 i 7 należy dodatkowo stosować współczynnik 1,20.
3. Przy usuwaniu soli i zacieków z soli do odpowiednich pozycji tabeli należy stosować współczynnik w wysokości 1,50.

Tablica 4.
Usuwanie przemalowań

Uwagi:
1. Dla powierzchni mniejszych niż 1 m2 stosujemy dodatki do norm wyjściowych:
od 0,5 do 1 m2 - dodatek do 100%;
od 0,01 do 0,05 m2 - dodatek do 200% normy podstawowej.
2.
a) Przy zabiegach wykonywanych "nad głową" lecz przy użyciu środków chemicznych należy dodatkowo do poz. 6, 7 stosować współczynnik 1,20.
b) Przy zabiegach jak w p. 2a lecz na sklepieniach sferycznych lub skośnych, do pozycji 6 i 7 należy dodatkowo stosować współczynnik 1,20.
3. Ustalenie stopnia trudności:
a) dla pozycji 1, 2, 3 i 4
"proste" - stan odsłoniętego malowidła i podłoża dobry, wszystkie warstwy odspajają się jednocześnie,
"średnie" - stan malowidła dobry, przyczepność duża /zdejmowanie warstwami/, lub podłoże sypkie, spęcherzone, zniszczone przez grzyb,
"trudne" - malowidło łuszczące się,
"bardzo trudne" - malowidło łuszczące się lecz na podłożu w bardzo złym stanie, przemalowania o dużej twardości, dużej przyczepności, wymagają warstwowego zdejmowania;
b) dla pozycji 5, 6, 7 i 8
"proste" - łatwo usuwalne z dobrze zachowanego malowidła lub tynku,
"średnie" - przemalowanie usuwalne po uprzednim rozmiękczeniu z dość dobrze zachowanego malowidła,
"trudne" - długotrwałe rozmiękczanie, źle zachowane malowidło /ciągła kontrola/,
"bardzo trudne" - przemalowanie wymaga rozmiękczenia pastami lub rozpuszczalnikami, stan malowidła zły, istnieje konieczność ciągłej kontroli i neutralizacji past i rozpuszczalników.

Tablica 5.
Usuwanie wykwitów, zabieleń i pleśni oraz odsalanie malowideł wszystkich technik

Uwagi:
1. Trudności przy usuwaniu wykwitów, zabieleń oraz różnych rodzajów soli uzależnia się od ich twardości i związania z podłożem:
a) "proste" - wykwity, zabielenia, pleśni schodzące łatwo przy jednorazowym oczyszczaniu szczoteczką, pędzlem lub po jednorazowym krótkotrwałym użyciu środka chemicznego.
b) "średnie" - wykwity, zabielenie i pleśni nieschodzące przy jednorazowym oczyszczeniu. W oporniejszych miejscach trzeba użyć noża lub skalpela, a środki chemiczne muszą być silniejsze.
c) "trudne" - wykwity, zabielenia, pleśń - groszkowate, krystaliczne, trzeba je usuwać skalpelem, środki chemiczne muszą być silniejsze.
d) "bardzo trudne" - pleśnie, których ślady są wyjątkowo trudne do usunięcia - środki chemiczne muszą być dla tych samych miejsc stosowane wielokrotnie. Zacieki krystaliczne w dużych ilościach wymagają bardzo ostrożnego wykruszania oraz w wielu przypadkach zakładania odpowiednich kompresów.

Tablica 6.
Usuwanie niewłaściwych łat, zabezpieczeń i tzw. kitów

Uwagi:

Tablica 7.
Zakładanie kitów i łat

Uwagi:
1. Przy powierzchniach w jednym miejscu od 0,01 do 0,5 m2 do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 2,00 a przy powierzchniach od 0,50 do 1,00 m2 współczynnik 1,50.
2. Przy ustalaniu stopnia trudności należy stosować następujące kryteria:
a) "proste" - ubytki średniogłębokie, dla których wystarczy nałożenie kitu jednowarstwowe, kształt otworu zbliżony do okrągłego, wielkość 4-12 cm2.
b) "średnie" - ubytki głębsze, wymagające kilkakrotnego /kilkuwarstwowego/ zakładania kitów.
c) "trudne" - ubytki drobne porozrzucane na całej powierzchni, kształty nieregularne.
d) "bardzo trudne" - drobne, płytkie i bardzo płytkie wykruszenia.
3. Do kitów i łat wymagających socjalnych technologii /odmiennych od ujętych w tabeli/ dopuszcza się możliwość zastosowania odpowiedniego współczynnika zwiększającego - po zatwierdzeniu przez inwestora - z tym, że wysokość tego współczynnika nie może przekraczać 1,50.

Tablica 8.
Utrwalanie zaprawy i wiązanie jej z podłożem

Uwagi:
1. Przy powierzchniach w jednym miejscu od 0,01 do 0,5 m2 do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 2,00, a przy powierzchniach od 0,5 do 1,00 m2 - współczynnik 1,50.
2. Przy kwalifikowaniu zabiegów do poszczególnych rodzajów trudności uwzględnić następujące kryteria:
Poz. 1 do 12 - w zależności od grubości utrwalanego tynku.
Poz. 13 do 20 - w zależności od grubości tynku, jego chłonności i ilości rozwarstwień.
Poz. 21 do 24 - w zależności od utrudnień w najcięższych zastrzykach, przeważnie mieszanych tzn. wykonywanych różnymi środkami uzupełniającymi, przy czym tynki muszą być zabezpieczone merlą lub innymi materiałami /środkami/.

Tablica 9.
Utrwalanie warstwy polichromii

Uwagi:
1. Przy powierzchniach w jednym miejscu od 0,01 do 0,5 m2 do norm jednostkowych określonych w tabeli należy stosować współczynnik 2,00, a przy powierzchniach od 0,5 do 1,00 m2 - współczynnik 1,50.

Tablica 10.
Zakładanie gwoździ i śrub

Tablica 11.
Zabezpieczenie malowidła

Uwagi:
1. W przypadkach wątpliwych - zakwalifikowanie zabiegów do poszczególnych rodzajów trudności winno być dokonanie komisyjnie - poparte odpowiednim protokołem.
2. Przy pracach "nad głową" należy stosować dodatki:
a) do poz. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12
na stropach płaskich - dodatek w wysokości do 50% normy z tabeli na sklepieniach sferycznych, skośnych itp. - dodatek w wysokości do 30% normy z tabeli.
b) do pozostałych pozycji
na stropach płaskich - dodatek w wysokości do 70% normy z tabeli,
na sklepieniach sferycznych, skośnych itp. - dodatek w wysokości do 50% normy z tabeli.

Tablica 12A.
Punktowanie

Tablica 12B.
Punktowanie

Tablica 13A.
Rekonstrukcja - Projekty

Uwaga:
Zakwalifikowanie zabiegu do odpowiedniego rodzaju trudności winno być dokonane komisyjnie i poparte odpowiednim protokołem.

Tablica 13B.
Rekonstrukcja - Projekty

Uwagi:
1. Normy w tablicy odnoszą się do obiektów o powierzchni do 10 dm2. Dla obiektów większych stosujemy współczynniki do pozycji od 1 do 9 w następujących wysokościach:
 Obiekty o powierzchni  od 11 do 50 dm2           - wys. 1,50
Obiekty o powierzchni  od 51 dm2 do 1m2          - wys. 2,00
Obiekty o powierzchni  od 1 m2 do 2 m2           - wys. 2,80
Obiekty o powierzchni  od 2 m2 do 3 m2           - wys. 3,20
Obiekty o powierzchni  od 3 m2 do 4 m2           - wys. 3,50
Obiekty o powierzchni  od 4 m2 do 5 m2 i więcej  - wys. 3,70

Tablica 14.
Rekonstrukcja polichromii

Tablica 15.
Rekonstrukcja polichromii na drewnie

Wykonanie polichromii z przygotowaniami obejmującymi przygotowanie podłoża oraz próby kolorów

Tablica 16.
Przenoszenie malowidła

Tablica 17.
Dokumentacja i inwentaryzacja

Uwagi:
1. Normy jednostkowe w tablicy ustalono dla obiektów o wielkości /powierzchni/ do 100 m2 - przy obiektach większych należy stosować niżej wymienione następujące współczynniki:
  a) do poz. 1, 2, 3
  - przy powierzchni powyżej 100 m2 do 300 m2
współczynnik w wysokości                        0,80
  - przy powierzchni powyżej 300 m2
współczynnik w wysokości                        0,70
 b) do poz. 4, 5, 6, 7, 9, 10
  - przy powierzchni do 25 m2 nie stosuje się współczynnika
  - przy powierzchni od 25 do 100 m2
współczynnik w wysokości                        0,25
  - przy powierzchni powyżej 100 m2 do 300 m2
współczynnik w wysokości                        0,20
  - przy powierzchni powyżej 300 m2 do 500 m2
współczynnik w wysokości                        0,15

Tablica 18.
Odgrzybianie

Tablica 19.
Roboty dezynfekcyjne i dezynsekcyjne

Uwaga:
1. Roboty dezynfekcyjne jak i dezynsekcyjne wykonywane są środkami silnie toksycznymi, praca przy nich powinna być wykonywana w maskach, dłuższe przebywanie przy obiekcie konserwowanym tymi środkami jest niebezpieczne dla zdrowia, muszą być robione przerwy. Należy dodatkowo stosować współczynnik 1,20 niezależnie od współczynnika 2,00 za pracę "nad głową" lub 1,50 przy pracach na sklepieniach skośnych lub sferycznych.

Tablica 20.
Kopie - malarstwo ścienne

Uwagi:
1. Przy ustalaniu rodzaju trudności należy przyjąć, że dla pozycji 1 powstaną one przy wykonywaniu drewnianej konstrukcji w zależności od nierówności płaszczyzny kopiowanego oryginału, takie same trudności będą dla pozycji 2 przy wymodelowaniu i wygładzaniu płaszczyzny zaprawy, która musi wiernie odpowiadać powierzchni oryginału.
2. Rodzaje trudności w malowaniu samej kopii będą uzależnione od kompozycji koloru;
"proste" - ornament geometryczny, kolorystycznie mniej wyszukany; "średnie" - ornamenty roślinne powtarzające się;
"trudne" i "bardzo trudne" - kompozycje figuralne, zwierzęce, pejzaże z bogatą roślinnością, skomplikowane i bardzo bogate ornamenty w arabeski, pozłacania i wielobarwne.
3. Kopie w skali wymagają dodatkowych rysunków z oryginału 1:1, które są nanoszone na siatkę w odpowiedniej skali. Za każde 10 dm2 oryginału stosować należy współczynnik podstawowy dla kopii w wysokości 0,10.

Tablica 21.
Konserwacja zabytkowej tapety i malarstwa na papierze naklejonym na ścianę

Tablica 22.
Mozaika - realizacja - rekonstrukcja

Uwagi:
1. Stopień trudności określa się:
"proste" - wzór geometryczny do 3 kolorów kostek;
"średnie" - ornament roślinny do 3 kolorów i wielobarwny geometryczny;
"trudne" - sceny figuralne proste i ornamenty roślinne wielobarwne;
"bardzo trudne" - sceny figuralne skomplikowane i wielobarwne.
2. W zależności od ilości kamyków w 1 m2 mozaiki do norm czasowych w tabeli poz. 3 i 4 należy stosować następujące mnożniki:
  50 szt/m2             - mnożnik     1,00
 100 szt/m2            - mnożnik     1,10
 200 szt/m2            - mnożnik     1,20
 400 szt/m2            - mnożnik     1,40
 900 szt/m2            - mnożnik     1,90
 1.600 szt/m2          - mnożnik     2,60
 2.000 szt/m2 i więcej - mnożnik     3,00

Tablica 23.
Mozaika - konserwacja

Uwagi:
1. Wszystkie zabiegi dotyczące podłoża - jak w tablicach malarstwa ściennego
2. Kryteria ocenienia stopnia trudności:
"proste" - kostki ceramiczne lub szklane, powierzchnia gładka jednorodna, zabrudzenia powierzchniowe, łatwe do zsunięcia;
"średnie" - zabrudzenia silnie wżarte nie tylko powierzchniowe;
"trudne" - powierzchnia mozaiki nierówna, zabrudzona silnie, zabrudzenia trudne do usunięcia.